09 sep Hypotheek en testament: hoe regel je het goed?
Wij helpen veel ouderen met het verzilveren van de overwaarde van hun huis via een Senior Hypotheek. Dit levert veel blije gezichten op als het gaat om een aanvulling op AOW en pensioen. Daarnaast is er ook interesse in extra geld voor het duurzaam maken van de woning, waardoor de energierekening fors daalt. Bij anderen vervullen we de lang gekoesterde wens om veel te reizen. Maar hoe reageert de belastingdienst als dit allemaal voorbij is en u komt te overlijden? Wat gebeurt er met uw spaargeld en hoeveel belasting moeten de erfgenamen betalen? Vaak adviseren wij ouderen ook over hypotheek en testament. Maar er zijn verschillende soorten testamenten. Welk testament is dan het beste voor u?
”Dat hangt er van af”; stelt Linda Ploeg notaris van Ploeg notariaat .” Bij de beoordeling welk testament het beste is voor cliënten, kijk ik onder meer naar de samenstelling van de nalatenschap. Hierbij is de relatie tussen hypotheek en testament van groot belang. Laat ik dit verduidelijken met een voorbeeld waarbij ik uitga van een gezin: een man, een vrouw en twee kinderen en een nalatenschap van € 375.000,-”.
We bespreken drie varianten die voor kunnen komen bij het overlijden:
Overlijden zonder testament
Stel dat de vrouw als eerste komt te overlijden zonder dat zij een testament heeft gemaakt. Dan geldt de zogenaamde wettelijke verdeling (2003). Dat betekent dat de man en de twee kinderen ieder recht hebben op een gelijk erfdeel: namelijk 1/3 van haar nalatenschap. In ons voorbeeld krijgt ieder dan € 125.000,-. Bij de verdeling krijgt de man de beschikking over alle baten (denk aan het huis en spaargeld) en lasten (denk aan hypotheekschuld en leningen). De kinderen krijgen hun erfdeel in de vorm van een vordering op papier ter grootte van hun erfdeel op vader. De vordering van de kinderen is een soort van “tegoedbon”.
Dat de man de beschikking houdt over de baten en de kinderen slechts een vordering is heel praktisch; de man kan in het huis blijven wonen en houdt de beschikking over de bankrekeningen, De kinderen zijn wel erfgenamen, maar daar merken ze nagenoeg niets van. Ze krijgen geen geld of spullen in handen.
Misverstand: kinderen kunnen hun kindsdeel niet opeisen
Dat de kinderen hun kindsdeel kunnen opeisen bij overlijden van hun moeder is een veel gehoord misverstand. De vordering die zij namelijk krijgen op hun vader, is op grond van de wet pas opeisbaar bij :
- het overlijden van vader, of:
- indien hij failliet wordt verklaard, of:
- wanneer de schuldsaneringsregeling natuurlijke personen op hem van toepassing wordt verklaard.
Vrijstelling erfbelasting
Over een erfenis dient erfbelasting te worden voldaan, ongeacht of je de erfenis nu cash in handen krijgt of slechts op papier. Voor een echtgenoot en kinderen gelden verschillende vrijstellingsbedragen voor de erfbelasting. Het is mogelijk dat de vader geen erfbelasting verschuldigd is, omdat een echtgenoot een hoge vrijstelling voor de erfbelasting heeft te weten: 650.913 euro (tarief 2019).
Zolang het erfdeel van vader kleiner is dan de vrijstelling hoeft hij geen erfbelasting te voldoen.
De kinderen hebben echter slechts een vrijstelling van 20.616 euro (tarief 2019) per persoon. Is het erfdeel dat zij op papier erven groter dan de vrijstelling, dan dient over het meerdere 10% en over de top mogelijk zelfs 20% erfbelasting betaald te worden. De erfbelasting dient door vader te worden voorgeschoten voor de kinderen.
Rekenvoorbeeld
In ons voorbeeld waarbij de nalatenschap 375.000 euro is, betaalt vader geen erfbelasting (vrijstelling is groter dan erfdeel) en de kinderen betalen ieder 10.438,- euro (125.000 -/- 20.616 * 10%)
Voordeel: Vader heeft de beschikking over het gehele vermogen
Nadeel: Kinderen moeten wachten op hun erfdeel
Nadeel: Vader moet erfbelasting betalen voor de kinderen.
Of de vordering te zijner tijd door de kinderen geïnd kan worden -bij het overlijden van vader- is mede afhankelijk van de uitgaven van vader. Heeft hij de nalatenschap opgemaakt dan kan de ”tegoedbon” niet meer worden ingeleverd. Daarmee is direct een nadeel van overlijden zonder testament aan het licht gekomen
Overlijden met testament
Indien de vrouw als eerste komt te overlijden nadat zij een testament heeft opgesteld waarbij zij de wettelijke verdeling als het ware heeft verfraaid, dan zijn de man en de kinderen nog steeds de erfgenamen. Er is echter een rentevergoeding gekoppeld aan de vorderingen die de kinderen krijgen op vader van bijvoorbeeld 6% . Hierdoor worden de tegoeden elk jaar na het overlijden van de moeder groter. Over de rente-aanwas hoeft geen erfbelasting te worden voldaan. Door de rente-aanwas wordt het vermogen van de vader uitgehold.
Ook kunnen de wettelijke opeisingsgronden (overlijden, faillissement en schuldsanering) in het testament worden aangevuld. De de vordering van de kinderen wordt dan ook opeisbaar indien vader bijvoorbeeld gaat hertrouwen in gemeenschap van goederen. Of indien hij gaat verblijven in een zorginstelling waarbij een eigen bijdrage regeling geldt, waardoor hij moet interen op het vermogen.
Bij het overlijden of hertrouwen van vader kan de door de renteaanwas groter geworden ”tegoedbon” ingewisseld worden door de kinderen.
Voordeel: Besparing erfbelasting door aangroei geldvordering
Nadeel: Kinderen moeten wachten op hun erfdeel
Nadeel: Vader moet erfbelasting voor de kinderen betalen
Overlijden met tweetrapstestament
Dit testament is vooral interessant indien het vermogen vast zit in de stenen van het huis. U hoeft namelijk geen geld te lenen bij het overlijden van de vrouw om de erfbelasting voor de kinderen voor te schieten. We lichten dit toe aan de hand van de gezinssituatie zoals deze eerder is beschreven.
Indien de vrouw komt te overlijden nadat zij een testament heeft opgesteld waarbij zij een zogenaamde tweetrapsmaking heeft vastgelegd, dan is de man in principe in eerste instantie de enige erfgenaam. Hij krijgt de hele nalatenschap. De tweetrapsmaking zorgt ervoor dat hetgeen vader niet heeft opgemaakt van de erfenis alsnog naar de kinderen gaat. Doordat de kinderen bij het overlijden van moeder nog niets krijgen, hoeven zij ook geen erfbelasting te betalen. De kinderen betalen pas erfbelasting als de tweede ouder komt te overlijden.
Ook bij een tweetrapsmaking kunt u in het testament bepalen dat de kinderen de erfenis alsnog krijgen indien de langstlevende ouder in een zorginstelling gaat wonen . Het grote voordeel van een tweetrapstestament is, dat de kinderen alleen erfbelasting betalen over datgene wat zij daadwerkelijk erven. Ook is bij het overlijden van één van de ouders geen erfbelasting verschuldigd zolang de erfenis niet groter is dan 650.913 euro.
Voordeel: Geen erfbelasting verschuldigd voor kinderen bij eerste overlijden
Voordeel: Kinderen betalen alleen erfbelasting over hetgeen ze krijgen
Nadeel: Kinderen moeten wachten op hun erfenis
Overwaarde, hypotheek en testament
De hoogte van de erfenis daalt door het opnemen van de overwaarde van uw huis, omdat uw vermogen daalt. Dat resulteert weer in een lagere erfbelasting. Alles hangt af of u kiest voor een eenmalige opname van de overwaarde of in maandelijkse termijnen. Uw geld staat in het ene geval niet meer bij de bank en u heeft een schuld ten opzichte van uw kapitaal. In het andere geval staat een groot gedeelte van uw vermogen bij de bank en zal de erfenis dus groter zijn.
Samenvatting
Laat een testament maken omdat kinderen dan vaak minder lang op hun erfdeel hoeven te wachten, omdat deze opeisbaar is bij huwelijk of opnemen zorginstelling. Daarnaast geldt als standaard voordeel bij een testament: dat de erfgenaam de erfenis als privé-eigendom kan beschouwen. Door een zogenaamde privé-clausule of uitsluitingsclausule in het testament op te nemen, beschermt u het eigendom van het erfdeel bij echtscheiding van de erfgenaam.
Persoonlijk advies noodzakelijk
Voor het afsluiten van een nieuwe hypotheek in combinatie met het goed regelen van uw erfenis is goed advies een noodzaak. Wij kunnen u tijdens een vrijblijvende afspraak informeren over de mogelijkheden en kosten van een testament in combinatie met een seniorenhypotheek. Dan heeft u goed inzicht, voordat u naar de notaris gaat.
